6 kwietnia 2024 r. w Centrum Wystawienniczo-Konferencyjnym Archidiecezji Białostockiej odbył się Zjazd Paschalny duszpasterzy i katechetów. Doroczne spotkanie organizowane przez Zespół ds. Formacji Duchowieństwa i Katedrę Teologii Katolickiej UwB poświęcony był problematyce współuczestnictwa duchownych i świeckich w posłannictwie i życiu Kościoła, a także znaczeniu wspólnot parafialnych, ruchów, stowarzyszeń i innych struktur kościelnych. Wykład pt. „Po dwóch stronach ołtarza. Dwie perspektywy, jeden Kościół” – wygłosił dr Maciej Górnicki z Gliwic.

Na początku wystąpienia prelegent zaznaczył, że Kościół ze swej natury jest wspólnotą, a nie demokracją, zaś właściwie rozumiana wspólnota podobna jest i działa na wzór rodziny.

Przywołując słowa Jana Pawła II wypowiedziane w wigilię Zesłania Ducha Świętego 1996 o tym, że „jednym z darów Ducha dla naszej epoki jest z pewnością rozkwit ruchów kościelnych”, które od początku swego pontyfikatu Papież wskazywał „jako znak nadziei dla Kościoła i dla wszystkich ludzi”, mówił o konieczności wspierania wspólnot w ich rozwoju – aż do uzyskania osobowości prawnej w Kościele.

Wskazał na trzy konstytutywne elementy wspólnoty, jakimi są: communio (wspólnota, jedność), misterium (modlitwa, sakramenty, celebrowanie tajemnic wiary) i missio (misja) przestrzegał przed przecenianiem roli lidera. Zdaniem prelegenta ważne jest jak najlepsze wykorzystanie różnych talentów i darów członków wspólnoty, a także staranie o wzrost wspólnoty poprzez stały wzrost wzajemnej odpowiedzialności za siebie nawzajem i różne posługi we wspólnocie.

Opisując rolę kapłana we wspólnocie, dr Górnicki stwierdził, że kapłan nie zawsze i nie we wszystkich sytuacjach powinien być liderem, zawsze jednak powinien być duszpasterzem, ze szczególnym wskazaniem na duszpasterstwo sakramentów. Jego rolą jest nauczanie, ale nie musi tego robić sam, zwłaszcza gdy są we wspólnocie/parafii osoby z odpowiednim przygotowaniem teologicznym; czuwanie nad katolickością wspólnoty i korygowanie ewentualnych błędów oraz wskazywanie miejsca i rolę danej wspólnoty/grupy w całości Kościoła i całości duszpasterstwa.

Wśród „problemów pochodnych” związanych z funkcjonowaniem ruchów i wspólnot wskazał m.in. na nieumiejętność tworzenia „żywego Kościoła”, czyli wspólnoty wielopokoleniowej i uwzględniającej różne obdarowania, różne stany życia i różne charaktery, konflikty personalne czy uciekanie od życiowych problemów w religijność (pobożność).

Wśród problemów związanych z osobą duszpasterza/lidera wymienił m.in. zawłaszczanie dla siebie prawa do decydowania o wszystkim we wspólnocie, mieszanie spraw wspólnoty z tym, co dzieje się na zewnątrz niej, nieumiejętność komunikowania wizji wspólnoty i słuchania członków, autorytaryzm, wchodzenie w sferę osobistych decyzji poszczególnych członków, a także zbytnią wiarę we własne natchnienia i własne rozeznanie.

Prelegent podkreślał, że w pierwszej kolejności potrzebna jest ewangelizacja, która powinna poprzedzać formację. „W ramach formacji powinniśmy pokazywać, że aktywność, posługa jest ważna, ale nie może zastąpić wzrostu duchowego” – stwierdził, dodając, że trzeba uczyć ludzi, jak się modlić, a nie tylko „odmawiać modlitwy” oraz uczyć ich rozeznawania duchowego.

Wśród tematów dotyczących działania wspólnot, a wartych do rozważenia w przyszłości wskazał m.in. na kwestię komplementarności trzech obszarów, jakimi są: rodzina – Kościół – praca; problem trwałości podejmowanych działań duszpasterskich; kadencyjności w sprawowaniu posługi lidera; podkreślił potrzebę docenienia modelu zespołu liderów nad modelem jednego „mocnego” lidera, stworzenia dobrze działającego zespołu przywódczego, by uniknąć problemu jednoosobowego przywództwa; zadał także pytanie o umiejętność wychowywania kolejnych pokoleń liderów.

Dyskusję po wystąpieniu podsumował abp Józef Guzdek, metropolita białostocki, który na zakończenie udzielił przybyłym duszpasterzom i katechetom pasterskiego błogosławieństwa.

Maciej Górnicki od ponad 40 lat jest aktywnie zaangażowany w życie Kościoła. Związany z Ruchem Światło-Życie i Odnową w Duchu Świętym, jest członkiem i wieloletnim liderem wspólnoty Szekinah w Gliwicach. Doktor teologii (studia magisterskie i doktoranckie na KUL) i członek Polskiego Stowarzyszenia Teologów Duchowości, od 20 lat zawodowo związany jest z Fundacją Opoka (Redaktor naczelny, 2008-2013 prezes Fundacji).

Na Zjazd Paschalny do Centrum Wystawienniczo-Konferencyjnego Archidiecezji Białostockiej przybyło ponad 300 duszpasterzy oraz katechetów zakonnych i świeckich. Jego organizatorami są Zespół ds. Formacji Duchowieństwa we współpracy z Katedrą Teologii Katolickiej Uniwersytetu w Białymstoku.

W archidiecezji białostockiej co roku odbywają się dwa zjazdy naukowo-pastoralne: kolędowy i paschalny. Służą one stałej formacji kapłanów i katechetów w zakresie wiedzy teologicznej oraz działalności duszpasterskiej i katechetycznej.